ପରିଚୟ ଦୀପାବଳୀ – ପ୍ରକାଶର ପର୍ବ
ଦୀପାବଳୀ କିମ୍ବା ଦୀପାଲି ଭାରତର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଲୋକପ୍ରିୟ ପର୍ବମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ। “ପ୍ରକାଶର ପର୍ବ” ବୋଲି ପରିଚିତ ଏହି ଦୀପାବଳୀକୁ ହିନ୍ଦୁ, ଜୈନ, ସିଖ ଓ ବୌଦ୍ଧଧର୍ମୀୟମାନେ ନିଜ-ନିଜ ପ୍ରକାରରେ ପାଳନ କରନ୍ତି। ଏହା ଅନ୍ଧକାର ଉପରେ ପ୍ରକାଶ, ଅଜ୍ଞାନ ଉପରେ ଜ୍ଞାନ ଓ ଅସତ୍ୟ ଉପରେ ସତ୍ୟର ବିଜୟର ପ୍ରତୀକ।
ଇତିହାସ
Contents
ଦୀପାବଳୀ ପଛରେ ଅନେକ ପୌରାଣିକ କଥା ରହିଛି:
1. ରାମାୟଣ କଥା – ରାବଣଙ୍କୁ ବଧ କରିବା ପରେ ଯେତେବେଳେ ଶ୍ରୀରାମ, ସୀତା ଓ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ଅୟୋଧ୍ୟାକୁ ଫେରିଲେ, ସେତେବେଳେ ଅୟୋଧ୍ୟାବାସୀମାନେ ଦୀପ ଜଳାଇ ସ୍ୱାଗତ କଲେ।
2. ମହାଭାରତ କଥା – ପାଣ୍ଡବମାନଙ୍କ ବନବାସ ସମାପ୍ତ ହୋଇ ଘରକୁ ଫେରିବା ବେଳେ ଲୋକମାନେ ଦୀପ ଜଳାଇ ଆନନ୍ଦ ପ୍ରକାଶ କଲେ।
3. ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା – ସମୁଦ୍ରମନ୍ଥନ ସମୟରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଦେବୀ ପ୍ରକାଶିତ ହେଲେ, ସେଥିପାଇଁ ଏହି ଦିନକୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା ପର୍ବ ବୋଲି ମାନାଯାଏ।
ପର୍ବର ଆୟୋଜନ
ଦୀପାବଳୀ ସାଧାରଣତଃ ପାଞ୍ଚ ଦିନ ଧରି ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ:
1. ଧନତେରସ – ଏହି ଦିନେ ଲୋକମାନେ ସୁଣା, ରୂପା, ପାତ୍ର କିମ୍ବା ନୂତନ ସାମଗ୍ରୀ କିଣନ୍ତି।
2. ନରକ ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶୀ (ଛୋଟ ଦୀପାବଳୀ) – ଏହି ଦିନେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ନରକାସୁରଙ୍କୁ ବଧ କରିଥିଲେ। ପାରମ୍ପରିକ ଭାବରେ ଏହି ଦିନ ସକାଳେ ତେଲ ସ୍ନାନ କରାଯାଏ।
3. ଅମାବାସ୍ୟା / ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା – ଏହାହିଁ ପ୍ରଧାନ ଦୀପାବଳୀ। ଘରେ-ଘରେ ଦୀପ ଜଳାଇ ମା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ପୂଜା କରାଯାଏ।
4. ଗୋବର୍ଧନ ପୂଜା / ଅନ୍ନକୂଟ – ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଗୋବର୍ଧନ ପର୍ବତ ଉଠାଇବାର ସ୍ମୃତିରେ ପାଳିତ।
5. ଭାଇଜୁଁ / ଭାଇଦୂଜ – ଭାଇ-ବୋନଙ୍କ ପବିତ୍ର ସମ୍ପର୍କକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଥିବା ଦିନ।
ଦୀପାବଳୀର ପରମ୍ପରା ଦୀପାବଳୀ – ପ୍ରକାଶର ପର୍ବ
ଘର ସଫା କରି ରଙ୍ଗୋଲି ଦେଇ ସଜାଯାଏ।
ଦୀପ ଜଳାଇ ପରିବେଶକୁ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ କରାଯାଏ।
ପଟାକି ପୋଡ଼ାଯାଏ (କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିବେଶ ହାନି କାରଣରେ ଏହାକୁ ସୀମିତ କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଏ)।
ମିଠାଇ ପକାଇ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଏ।
ଆବଶ୍ୟକତାବୋଧକଙ୍କୁ ସହାୟତା କରାଯାଏ।
ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ
ଦୀପାବଳୀ କେବଳ ଧାର୍ମିକ ପର୍ବ ନୁହେଁ, ଏହା ସାମାଜିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଏହା ପରିବାର, ସମାଜ ଓ ମିତ୍ରତାରେ ପ୍ରେମ ଓ ଏକତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ।
ଆଧୁନିକ ସମୟର ଦୀପାବଳୀ
ଆଜିର ସମୟରେ ଦୀପାବଳୀ ଏକ ବଡ଼ ଆର୍ଥିକ ପର୍ବ ରୂପେ ପରିଣତ ହୋଇଛି। ବଜାରରେ ଅସାଧାରଣ ଚଞ୍ଚଳତା ଦେଖାଯାଏ। ନୂଆ ବସ୍ତ୍ର, ଆଭୂଷଣ, ଘର ସଜାଣି ସାମଗ୍ରୀ ଓ ଉପହାର କିଣାଯାଏ। କିନ୍ତୁ ଏହା ସହିତ ପ୍ରଦୂଷଣ ଓ ଅପଚୟର ସମସ୍ୟା ମଧ୍ୟ ବଢ଼ିଛି। ସେହିପାଇଁ ଲୋକେ ଏବେ ପରିବେଶ-ବନ୍ଧବ ଦୀପାବଳୀ ପାଳନରେ ଜୋର ଦେଉଛନ୍ତି।
ନିଷ୍କର୍ଷ
ଦୀପାବଳୀ ଆନନ୍ଦ, ଉତ୍ସାହ ଓ ପ୍ରକାଶର ପର୍ବ। ଏହା ଆମକୁ ଶିଖାଏ ଯେ, ଆମେ ଅନ୍ଧକାରରୁ ପ୍ରକାଶ, ଅଜ୍ଞାନରୁ ଜ୍ଞାନ ଓ ଖରାପରୁ ଭଲରେ ଯିବା ଉଚିତ। ଦୀପାବଳୀର ସତ୍ୟ ସନ୍ଦେଶ ହେଉଛି – ଆନନ୍ଦ ବାଣ୍ଟ, ପ୍ରେମ ଓ ଭାଇଚାରାର ପ୍ରକାଶ ପ୍ରସାର କର।